KAZAN TATAR TÜRKÇESİNDE FİİLDE KİP VE ZAMAN KATEGORİSİNİN KISA İNCELENME TARİHİ
ZEITSCHRIFT FÜR DIE WELT DER TÜRKEN
Makale Bilgileri
| Makale Başlık | KAZAN TATAR TÜRKÇESİNDE FİİLDE KİP VE ZAMAN KATEGORİSİNİN KISA İNCELENME TARİHİ |
| Makale Başlık İngilizce | KAZAN TATAR TÜRKÇESİNDE FİİLDE KİP VE ZAMAN KATEGORİSİNİN KISA İNCELENME TARİHİ |
| Cilt / Sayı | Cilt: 13 / Sayı: 3 |
| Yazar | Hülya GÖKÇE |
| Makale Dili | English |
| DOI |
Özet Türkçe
İdil-Ural sahası Türk lehçelerinden Kazan Tatar Türkçesinin bilimsel olarak incelenmeye başlanması, XVIII. yüzyılın sonlarına rastlamaktadır. Bu dönemde Tatar aydınları ve çeşitli yabancı dilciler tarafından yazı dilini konuşma diline yakınlaştıran pek çok çalışma yapılmıştır. Kazan Tatar yazı dilini oluşturmak ve yaygınlaştırmak için öncelikle bu lehçenin gramer kurallarının incelenmesi ve sözlüğünün hazırlanması gerektiği düşünülmüştür. Bundan dolayı özellikle ilk çalışmalarda Kazan Tatar Türkçesinin gramer kuralları ve söz varlığı incelenmiştir. 1785 yılında Kazan Tatar Türkçesinin ilk sözlüğü ve kısa grameri yayımlanmıştır. XIX. yüzyılın ilk yarısında Kazan Tatar Türkleri arasında matbaacılık çalışmalarının başlaması, bu tür çalışmaların artmasına sebep olmuştur. Yeni çalışmalarla birlikte gramer kavramında da gelişme olmuştur. İlk gramer çalışmalarında gramer kategorileri daha basit şekilde incelenirken sonraki çalışmalarda hem incelenme yöntemi hem de türlerin tespiti daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Kazan Tatar Türkçesinin gramer özelliklerinin incelendiği çalışmaların artmasıyla birlikte bu dildeki kelime türlerini gruplandırma sorunu da ortaya çıkmıştır. İlk gramer kitaplarında kelime türlerinin tamamı üzerinde durulmamıştır. Sadece belli başlı kelime türlerinin ve bu türlerin temel gramer kategorilerinin incelendiği, kelime türlerinin sayısı ve niteliklerinin de çeşitli şekillerde ele alındığı görülür. Tarihî gramer kitaplarında fiil, ayrıntılı olarak incelenen kelime türlerinden biri olmuştur. Fiilin gramer kategorileri de özellikle incelenen konular arasında yer almıştır. Bu çalışmada İdil-Ural sahası Türk lehçelerinden Kazan Tatar Türkçesinin tarihî gramer kitapları incelenerek fiilde kip ve zaman kategorisinin nasıl ele alındığı değerlendirilecektir. Çalışmada tarihî karşılaştırmalı yöntem kullanılacaktır.
Özet İngilizce
İdil-Ural sahası Türk lehçelerinden Kazan Tatar Türkçesinin bilimsel olarak incelenmeye başlanması, XVIII. yüzyılın sonlarına rastlamaktadır. Bu dönemde Tatar aydınları ve çeşitli yabancı dilciler tarafından yazı dilini konuşma diline yakınlaştıran pek çok çalışma yapılmıştır. Kazan Tatar yazı dilini oluşturmak ve yaygınlaştırmak için öncelikle bu lehçenin gramer kurallarının incelenmesi ve sözlüğünün hazırlanması gerektiği düşünülmüştür. Bundan dolayı özellikle ilk çalışmalarda Kazan Tatar Türkçesinin gramer kuralları ve söz varlığı incelenmiştir. 1785 yılında Kazan Tatar Türkçesinin ilk sözlüğü ve kısa grameri yayımlanmıştır. XIX. yüzyılın ilk yarısında Kazan Tatar Türkleri arasında matbaacılık çalışmalarının başlaması, bu tür çalışmaların artmasına sebep olmuştur. Yeni çalışmalarla birlikte gramer kavramında da gelişme olmuştur. İlk gramer çalışmalarında gramer kategorileri daha basit şekilde incelenirken sonraki çalışmalarda hem incelenme yöntemi hem de türlerin tespiti daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Kazan Tatar Türkçesinin gramer özelliklerinin incelendiği çalışmaların artmasıyla birlikte bu dildeki kelime türlerini gruplandırma sorunu da ortaya çıkmıştır. İlk gramer kitaplarında kelime türlerinin tamamı üzerinde durulmamıştır. Sadece belli başlı kelime türlerinin ve bu türlerin temel gramer kategorilerinin incelendiği, kelime türlerinin sayısı ve niteliklerinin de çeşitli şekillerde ele alındığı görülür. Tarihî gramer kitaplarında fiil, ayrıntılı olarak incelenen kelime türlerinden biri olmuştur. Fiilin gramer kategorileri de özellikle incelenen konular arasında yer almıştır. Bu çalışmada İdil-Ural sahası Türk lehçelerinden Kazan Tatar Türkçesinin tarihî gramer kitapları incelenerek fiilde kip ve zaman kategorisinin nasıl ele alındığı değerlendirilecektir. Çalışmada tarihî karşılaştırmalı yöntem kullanılacaktır.
-->
Makale Dosyası
ZfWT’deki çalışmalar,
Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0
Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.