TEMETTUAT DEFTERLERİNE GÖRE XIX. YÜZYILDA ORTAKÇILIK: BEŞKONAK NAHİYESİ ÖRNEĞİ / SHARECROPPING ACCORDING TO TEMETTUAT DERFTERS IN XIX. CENTURY: AN EXAMPLE OF BEŞKONAK TOWNSHIP

ZEITSCHRIFT FÜR DIE WELT DER TÜRKEN

  • Makale Bilgileri


    Makale Başlık TEMETTUAT DEFTERLERİNE GÖRE XIX. YÜZYILDA ORTAKÇILIK: BEŞKONAK NAHİYESİ ÖRNEĞİ / SHARECROPPING ACCORDING TO TEMETTUAT DERFTERS IN XIX. CENTURY: AN EXAMPLE OF BEŞKONAK TOWNSHIP
    Makale Başlık İngilizce TEMETTUAT DEFTERLERİNE GÖRE XIX. YÜZYILDA ORTAKÇILIK: BEŞKONAK NAHİYESİ ÖRNEĞİ / SHARECROPPING ACCORDING TO TEMETTUAT DERFTERS IN XIX. CENTURY: AN EXAMPLE OF BEŞKONAK TOWNSHIP
    Cilt / Sayı Cilt: 11 / Sayı: 3
    Yazar İlker YİĞİT
    Ziya Çağrı YAZGAN
    Makale Dili Türkçe
    DOI
  • Özet Türkçe


    Özet Neolitik dönemden Sanayi Devrimi’ne kadar geçen sürede ortaya çıkan toplumların hâkim üretim şekli tarım olmuştur. Her sanayi öncesi toplumda olduğu gibi Osmanlı İmparatorluğu da kendi iktisadi politikasını dönemin şartları gereği tarım üzerine kurmuş ve tarım, halk için temel geçim kaynağını oluştururken, imparatorluk için de topladığı vergilerin en önemli kalemini teşkil etmiştir. İmparatorluğun tarımsal yapısı içinde toprağı bulunan kişiler topraklarını şahsen, ortakçılık veya kiracılıkla; toprağı olmayan kişiler ise ortakçılık veya kiracılık usulü ile işletmiştir. Coğrafyacılar tarafından tarım ile ilgili çağdaş döneme ait nitelikli çalışmalar yapılmakla birlikte tarihi tarım coğrafyası ve onun bir konusu olan ortakçılık meselesinin çok fazla ele alınmadığı görülmektedir. Eldeki bu çalışmada, günümüzde de kırsal kesimlerde kullanılmaya devam eden ve tarımsal araziler üzerinde bir işletim usulü olan ortakçılık, XIX. yüzyıl Beşkonak Nahiyesi örnekleminde ele alınarak ortakçılığın ilgili zamandaki yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, Beşkonak nahiyesine bağlı köylerde ortakçılığın yoğunluğu tespit edilerek dağılışı ve tarımsal yapıya etkileri değerlendirilmiştir. Araştırmanın ana hatlarını ve temelini oluşturan veriler, Beşkonak nahiyesine ait 1845 tarihli Temettuat defterlerinden elde edilmiştir. Elde edilen veriler tablolara aktarılmış ve tematik haritalar aracılığıyla ortakçılığın dağılışı köy bazında değerlendirilmiştir. Ayrıca ortakçılığın mahiyetinin daha iyi anlaşılması için sahada yaşamış kişilerle görüşmeler de yapılmıştır. Çalışma neticesinde Karadut, Bucak, Karabük, Karataş ve Bozyaka köylerinde ortakçılık yapılırken Tazı, Bulasan ve Zerk köylerinde ortakçılık yapılmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca yapılan ortakçılık faaliyetleri sadece ikamet edilen köy içerisinde yapılmamış köyler arası ortakçılıkların da ilgili dönemde mevcut olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Tarihi Coğrafya, ortakçılık, tarım, Beşkonak, Temettuat Defterleri. Abstract: The dominant mode of production of the societies that emerged from the Neolithic period to the Industrial Revolution was agriculture. As in every pre-industrial society, the Ottoman Empire established its own economic policy on the basis of the conditions of the period and agriculture was the main source of livelihood for the people and the most important item of the taxes collected for the empire. The people who have land in the agricultural structure of the empire have their land in person, through sharecropping or tenancy; people who did not have land operated by sharecropping or tenancy method. Although geographers have carried out qualified studies related to the modern era in agriculture, it is seen that historical agricultural geography and its subject of sharecropping are not handled too much. In this study, sharecropping, which continue to be used in rural areas and which is an operating method on agricultural lands, are still being used. XIX. century Beşkonak township by taking into account the structure of sharecropping at the relevant time was tried to put forward. In this context, the intensity of sharecropping in the villages of Beşkonak township was determined and its distribution and its effects on agricultural structure were evaluated. The main data and the basis of the study were obtained from the 1845 Temettuat registers of Beşkonak township. The data obtained were transferred to tables and the distribution of sharecropping through thematic maps was evaluated on village basis. In addition, interviews were conducted with people who lived in the field to better understand the nature of sharecropping. As a result of the study, it was found that while there were sharecropping in Karadut, Bucak, Karabük, Karataş and Bozyaka villages, there were no sharecropping in the villages of Hazi, Bulasan and Zerk. In addition, it was seen that inter-village sharecropping, which were not only carried out in the resident village, were also available during the period. Keywords: Historical geography, sharecropping, agriculture, Beşkonak, Temettuat Books.
  • Özet İngilizce


    Özet Neolitik dönemden Sanayi Devrimi’ne kadar geçen sürede ortaya çıkan toplumların hâkim üretim şekli tarım olmuştur. Her sanayi öncesi toplumda olduğu gibi Osmanlı İmparatorluğu da kendi iktisadi politikasını dönemin şartları gereği tarım üzerine kurmuş ve tarım, halk için temel geçim kaynağını oluştururken, imparatorluk için de topladığı vergilerin en önemli kalemini teşkil etmiştir. İmparatorluğun tarımsal yapısı içinde toprağı bulunan kişiler topraklarını şahsen, ortakçılık veya kiracılıkla; toprağı olmayan kişiler ise ortakçılık veya kiracılık usulü ile işletmiştir. Coğrafyacılar tarafından tarım ile ilgili çağdaş döneme ait nitelikli çalışmalar yapılmakla birlikte tarihi tarım coğrafyası ve onun bir konusu olan ortakçılık meselesinin çok fazla ele alınmadığı görülmektedir. Eldeki bu çalışmada, günümüzde de kırsal kesimlerde kullanılmaya devam eden ve tarımsal araziler üzerinde bir işletim usulü olan ortakçılık, XIX. yüzyıl Beşkonak Nahiyesi örnekleminde ele alınarak ortakçılığın ilgili zamandaki yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, Beşkonak nahiyesine bağlı köylerde ortakçılığın yoğunluğu tespit edilerek dağılışı ve tarımsal yapıya etkileri değerlendirilmiştir. Araştırmanın ana hatlarını ve temelini oluşturan veriler, Beşkonak nahiyesine ait 1845 tarihli Temettuat defterlerinden elde edilmiştir. Elde edilen veriler tablolara aktarılmış ve tematik haritalar aracılığıyla ortakçılığın dağılışı köy bazında değerlendirilmiştir. Ayrıca ortakçılığın mahiyetinin daha iyi anlaşılması için sahada yaşamış kişilerle görüşmeler de yapılmıştır. Çalışma neticesinde Karadut, Bucak, Karabük, Karataş ve Bozyaka köylerinde ortakçılık yapılırken Tazı, Bulasan ve Zerk köylerinde ortakçılık yapılmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca yapılan ortakçılık faaliyetleri sadece ikamet edilen köy içerisinde yapılmamış köyler arası ortakçılıkların da ilgili dönemde mevcut olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Tarihi Coğrafya, ortakçılık, tarım, Beşkonak, Temettuat Defterleri. Abstract: The dominant mode of production of the societies that emerged from the Neolithic period to the Industrial Revolution was agriculture. As in every pre-industrial society, the Ottoman Empire established its own economic policy on the basis of the conditions of the period and agriculture was the main source of livelihood for the people and the most important item of the taxes collected for the empire. The people who have land in the agricultural structure of the empire have their land in person, through sharecropping or tenancy; people who did not have land operated by sharecropping or tenancy method. Although geographers have carried out qualified studies related to the modern era in agriculture, it is seen that historical agricultural geography and its subject of sharecropping are not handled too much. In this study, sharecropping, which continue to be used in rural areas and which is an operating method on agricultural lands, are still being used. XIX. century Beşkonak township by taking into account the structure of sharecropping at the relevant time was tried to put forward. In this context, the intensity of sharecropping in the villages of Beşkonak township was determined and its distribution and its effects on agricultural structure were evaluated. The main data and the basis of the study were obtained from the 1845 Temettuat registers of Beşkonak township. The data obtained were transferred to tables and the distribution of sharecropping through thematic maps was evaluated on village basis. In addition, interviews were conducted with people who lived in the field to better understand the nature of sharecropping. As a result of the study, it was found that while there were sharecropping in Karadut, Bucak, Karabük, Karataş and Bozyaka villages, there were no sharecropping in the villages of Hazi, Bulasan and Zerk. In addition, it was seen that inter-village sharecropping, which were not only carried out in the resident village, were also available during the period. Keywords: Historical geography, sharecropping, agriculture, Beşkonak, Temettuat Books.
  • -->

    Makale Dosyası