Sivas İlinde Yükselti Basamaklarına Göre 1990-2015 Yılları Arasında Nüfus ve Yerleşmelerin Dağılışı ve Değişimi

ZEITSCHRIFT FÜR DIE WELT DER TÜRKEN

  • Makale Bilgileri


    Makale Başlık Sivas İlinde Yükselti Basamaklarına Göre 1990-2015 Yılları Arasında Nüfus ve Yerleşmelerin Dağılışı ve Değişimi
    Makale Başlık İngilizce Sivas İlinde Yükselti Basamaklarına Göre 1990-2015 Yılları Arasında Nüfus ve Yerleşmelerin Dağılışı ve Değişimi
    Cilt / Sayı Cilt: 8 / Sayı: 3
    Yazar Abdulkadir ERGÜN
    Adnan Doğan BULDUR
    Makale Dili Türkçe
    DOI
  • Özet Türkçe


    Sivas İli, İç Anadolu Bölgesi’nde Yukarı Kızılırmak Bölümü’nde yer alır. Arazisinin büyük bir kısmı Yukarı Kızılırmak Havzası’nda yer almakla birlikte, az da olsa Yeşilırmak ve Fırat Havzası’nda da arazileri vardır. Oldukça yüksek ve engebeli bir araziye sahip olan Sivas, Türkiye’nin en fazla göç veren illerinin başında gelmektedir.
    Bu çalışmada Sivas İli’nde nüfus ve yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışı ile 1990-2015 yılları arasında il nüfusunun yükselti basamaklarına göre gelişiminin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde öncelikle il topraklarının 250’şer metre yükselti aralıklarına göre alansal ve oransal dağılımı belirlenmiş ve her bir basamakta yer alan yerleşmenin sayısı ve tipi tespit edilmiştir. Daha sonra TUİK’ten bu yerleşmelerin 2015 ile 1990-2015 yılları arasındaki çeşitli dönemlere ait nüfus değerleri elde edilmiş ve yükselti basamaklarına göre nüfusun dağılışı ve gelişimi ortaya konmaya çalışılmıştır. Yükselti basamaklarını tespit etmek amacıyla 1/250.000 ölçekli topoğrafya paftaları Mapİnfo CBS yazılımı kullanılarak sayılaştırılmış ve yükselti analizleri yapılmıştır.
    Çalışma sonucu Sivas İli’nde nüfus ve yerleşmelerin dağılışı ile yükselti değerleri arasında büyük bir paralellik olduğunu ortaya koymuştur. Şöyle ki; 1250-1750 metre yükselti aralığı il topraklarının ve aynı zamanda nüfus ve yerleşmelerin en fazla bulunduğu kuşak olarak karşımıza çıkmaktadır. Köy yerleşmeleri ile birlikte şehir ve kasaba yerleşmeleri de en fazla bu yükselti aralığında yer almaktadır. Bu yükselti basamağından sonra il toprakları ile nüfus ve yerleşmelerin en fazla bulunduğu ikinci kuşak ise 1750-2000 metre aralığındaki yükselti basamağıdır.
    1990-2015 yılları arasında il nüfusunun yükseltiye bağlı gelişimi incelendiğinde, söz konusu dönemlerde nüfusu artan Sivas Merkez ve Şarkışla ilçe merkezlerinin nüfusu göz ardı edildiğinde nüfusta meydana gelen azalma ile yükselti arasında doğrudan bir ilişki olduğu görülmüştür. 1000-1250 metre yükselti aralığından nüfus ve yerleşmenin en üst sınırı olan 2000-2250 metre yükselti aralığına kadar olan yerleşmelerde yükseltinin artmasına bağlı olarak 1990-2015 yılları arasında nüfusta meydana gelen azalma oranı da artmıştır.

    The city of Sivas is located within the upper Kızılırmak basin of Central Anatolia. Although the majority of the district area is located within the upper Kızılırmak basin, some parts are in the in the basins of Yesilirmak and Euphrates. Sivas, with a quite steep and rugged terrain, is the leading emigrant city of Turkey.
    The aim of the present study is to show the distribution of population and habitation in Sivas according to altitude levels and changes in the population accordingly form 1990 to 2015. For this purpose, first proportional and spatial distribution of provincial land was designated according to a 250-meter altitude range and the number and type of habitation was identified within each altitude range. Subsequently, relevant data for each settlement was obtained for 2015 and for the years between 1990 and 2015 from Turkish Statistical Institute and thus the distribution and changes in the population according to altitude range levels determined. In order to determine altitude levels 1/250,000 scale topographic map sheets were quantified using Map Info GIS software and altitude analyzes were made.
    The findings of the study have revealed that there are parallels population distribution and settlement and altitude levels in the province of Sivas. Namely; 1250-1750 meters altitude range is the zone including the most land provincial and at the same time population and settlement. Rural as well as town and city settlements are located within this altitude range. The second zone is the 1750-2000 meter altitude range level including the second most provincial territory, population, and settlement.
    On analyzing altitude dependant population growth of the province from 1990 to 2015, except the population growth in Sivas city center and Şarkışla town center, there is a direct relation between population decrease and altitude level. Population decrease rate increased from 1990 to 2015 in line with altitude level ranging from 1000 to 1250 to 2000-2250 meters altitude, which is the upper limit of the population and the settlement.

  • Özet İngilizce


    Sivas İli, İç Anadolu Bölgesi’nde Yukarı Kızılırmak Bölümü’nde yer alır. Arazisinin büyük bir kısmı Yukarı Kızılırmak Havzası’nda yer almakla birlikte, az da olsa Yeşilırmak ve Fırat Havzası’nda da arazileri vardır. Oldukça yüksek ve engebeli bir araziye sahip olan Sivas, Türkiye’nin en fazla göç veren illerinin başında gelmektedir.
    Bu çalışmada Sivas İli’nde nüfus ve yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışı ile 1990-2015 yılları arasında il nüfusunun yükselti basamaklarına göre gelişiminin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde öncelikle il topraklarının 250’şer metre yükselti aralıklarına göre alansal ve oransal dağılımı belirlenmiş ve her bir basamakta yer alan yerleşmenin sayısı ve tipi tespit edilmiştir. Daha sonra TUİK’ten bu yerleşmelerin 2015 ile 1990-2015 yılları arasındaki çeşitli dönemlere ait nüfus değerleri elde edilmiş ve yükselti basamaklarına göre nüfusun dağılışı ve gelişimi ortaya konmaya çalışılmıştır. Yükselti basamaklarını tespit etmek amacıyla 1/250.000 ölçekli topoğrafya paftaları Mapİnfo CBS yazılımı kullanılarak sayılaştırılmış ve yükselti analizleri yapılmıştır.
    Çalışma sonucu Sivas İli’nde nüfus ve yerleşmelerin dağılışı ile yükselti değerleri arasında büyük bir paralellik olduğunu ortaya koymuştur. Şöyle ki; 1250-1750 metre yükselti aralığı il topraklarının ve aynı zamanda nüfus ve yerleşmelerin en fazla bulunduğu kuşak olarak karşımıza çıkmaktadır. Köy yerleşmeleri ile birlikte şehir ve kasaba yerleşmeleri de en fazla bu yükselti aralığında yer almaktadır. Bu yükselti basamağından sonra il toprakları ile nüfus ve yerleşmelerin en fazla bulunduğu ikinci kuşak ise 1750-2000 metre aralığındaki yükselti basamağıdır.
    1990-2015 yılları arasında il nüfusunun yükseltiye bağlı gelişimi incelendiğinde, söz konusu dönemlerde nüfusu artan Sivas Merkez ve Şarkışla ilçe merkezlerinin nüfusu göz ardı edildiğinde nüfusta meydana gelen azalma ile yükselti arasında doğrudan bir ilişki olduğu görülmüştür. 1000-1250 metre yükselti aralığından nüfus ve yerleşmenin en üst sınırı olan 2000-2250 metre yükselti aralığına kadar olan yerleşmelerde yükseltinin artmasına bağlı olarak 1990-2015 yılları arasında nüfusta meydana gelen azalma oranı da artmıştır.

    The city of Sivas is located within the upper Kızılırmak basin of Central Anatolia. Although the majority of the district area is located within the upper Kızılırmak basin, some parts are in the in the basins of Yesilirmak and Euphrates. Sivas, with a quite steep and rugged terrain, is the leading emigrant city of Turkey.
    The aim of the present study is to show the distribution of population and habitation in Sivas according to altitude levels and changes in the population accordingly form 1990 to 2015. For this purpose, first proportional and spatial distribution of provincial land was designated according to a 250-meter altitude range and the number and type of habitation was identified within each altitude range. Subsequently, relevant data for each settlement was obtained for 2015 and for the years between 1990 and 2015 from Turkish Statistical Institute and thus the distribution and changes in the population according to altitude range levels determined. In order to determine altitude levels 1/250,000 scale topographic map sheets were quantified using Map Info GIS software and altitude analyzes were made.
    The findings of the study have revealed that there are parallels population distribution and settlement and altitude levels in the province of Sivas. Namely; 1250-1750 meters altitude range is the zone including the most land provincial and at the same time population and settlement. Rural as well as town and city settlements are located within this altitude range. The second zone is the 1750-2000 meter altitude range level including the second most provincial territory, population, and settlement.
    On analyzing altitude dependant population growth of the province from 1990 to 2015, except the population growth in Sivas city center and Şarkışla town center, there is a direct relation between population decrease and altitude level. Population decrease rate increased from 1990 to 2015 in line with altitude level ranging from 1000 to 1250 to 2000-2250 meters altitude, which is the upper limit of the population and the settlement.

  • -->

    Makale Dosyası